De wolf in Vlaanderen – een overzicht
Door de uitbreidende wolvenpopulatie in Duitsland was het al jaren duidelijk dat er vroeg of laat ook in Vlaanderen een wolf zou opduiken. In januari 2018 was het dan zover en verscheen de ondertussen wereldberoemde, maar jammer genoeg tragisch aan haar einde gekomen Naya. Sindsdien heerst in Vlaanderen een absolute wolvengekte, met vooral veel voor-, maar ook enkele tegenstanders. Maar het bleef niet bij wolvin Naya. Ondertussen zijn al heel wat meer wolven ons land gepasseerd, en sommigen leven er nu nog altijd. Onderstaand overzicht is samengesteld via de (pers-)berichten van het Agentschap voor Natuur en Bos, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, maar vooral ook door Welkom Wolf. Welkom Wolf is een afdeling van Landschap vzw, en biedt informatie aan over wolven in het algemeen, en samenleven met wolven in het bijzonder. Wolvenwaarnemingen komen via het meldpunt van Welkom Wolf binnen, en worden van daaruit onderzocht en doorgestuurd naar de bevoegde instanties (INBO, ANB).
Elke nieuwe wolf die opgemerkt wordt, meestal via DNA-materiaal uit uitwerpselen of op prooidieren, krijgt een wetenschappelijke naam. Die naam bestaat meestal uit twee letters, het individuele nummer, en een m of f, male of female. Wolving Naya is bijvoorbeeld GW680f: German Wolf 680, female. Omdat het bijna onmogelijk is om op een normale manier te spreken over individuele wolven wanneer ze een naam hebben die bestaat uit een combinatie van letters en cijfers, krijgen vele wolven ook een populairdere naam, zoals Naya, Roger, August of Noëlla.
5. De eerste Vlaamse roedel
Als we de gedode Naya en haar welpen even buiten beschouwing laten, kunnen we Noëlla en August beschouwen als de stichters van de eerste Belgische roedel wolven in meer dan honderd jaar.
Eind april 2020 wierp Noëlla haar welpen ergens op het uitgestrekte militair domein. Ondanks de grote hoeveelheid camera’s die in het gebied hangen, geven het Agentschap voor Natuur en Bos en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek maar heel sporadisch beelden vrij van de opgroeiende jongen, maar als er dan iets wordt uitgestuurd, blijken de 4 jongen kerngezond op te groeien. Schapenkills blijven ook uit. Noëlla en August voorzien zichzelf en hun kroost vooral van wilde prooien, die trouwens meer dan voldoende te vinden zijn in het domein.
In september duikt plots het bericht op dat er nog maar 3 jongen in leven te zijn. Op de beelden zijn sinds juli namelijk nog maar 3 jongen te zien. Van een 4de jong is al even geen spoor… Maar welpen gaan in de zomer soms alleen op pad, en het is nog erg moeilijk om de 4 jongen van elkaar te onderscheiden. Achteraf blijkt het vals alarm te zijn. Gelukkig maar, want slecht nieuws zal er toch volgen…
Dodelijk verkeer
Op 9 oktober krijg ik ’s morgens vroeg een telefoontje van Jan Loos van Welkom Wolf. Een wolf zou aangereden zijn op de Noord-Zuid-verbinding, tussen kilometerpaal 67.1 en 67.2 ter hoogte van Eksel. Dit soort telefoontjes zijn al vaker binnengekomen, maar tot nu toe ging het altijd over een aangereden everzwijn of vos. In dit geval is een truckchauffeur echter uitgestapt en het kadaver aan de kant gesleept. Terwijl hij bij het dode dier staat, neemt hij contact op met Welkom Wolf. Hierdoor kunnen gerichte vragen gesteld worden (hoe groot, wel/geen zwarte staartpunt,…). Alles wijst op een hondachtige, en hoogstwaarschijnlijk een wolf…
Daar aangekomen blijkt de grootste vrees al snel waarheid te worden: een wolf. Aan de witte melktanden is duidelijk te zien dat het om een jong dier gaat, dus kunnen we er van uitgaan dat het om een van de 4 welpen gaat. Ik trek wat foto’s en maak een klein filmpje over dit spectaculaire voorbeeld voor iets wat eigenlijk een véél groter probleem is, het verkeer enerzijds, en het gebrek aan veilige oversteekplaatsen voor wilde dieren anderzijds.
In het Natuurhulpcentrum kunnen we de we wolf onder het röntgentoestel leggen, en daar blijkt dat het dier geen schijn van kans had: schedel gebarsen, beide achterpoten gebroken, ongetwijfeld inwendig heel wat kwetsuren,… Het INBO neemt het dier nadien mee voor meer gedetailleerd onderzoek.
Amper 10 dagen later, op 19 oktober, is het weer prijs. Op de N76 tussen Opglabbeek en Meeuwen, ongeveer 10km oostelijker tov het eerste ongeval, wordt opnieuw een jonge wolvin doodgereden. Bart, een collega van het Natuurhulpcentrum, haalde het dier op.
Dat er welpen door het verkeer om het leven zouden komen, was te voorspellen. Maar het blijft erg jammer, zeker als twee dieren op zo korte tijd slachtoffer worden.
Op 19 oktober werd deze jonge wolvin doodgereden.
En de pech bleef duren. Op 2 december 2020 kon een politiepatrouille op de N76, vlakbij de locatie waar de vorige wolf werd aangereden, net op tijd eeen gewonde wolf ontwijken. Een agent stapte uit, kon de wolf tot op enkele meters naderen, waarna de wolf door een gat in een verkeersraster naast de weg strompelde, over het veld liep en in de mist verdween. De agent verwittigde Welkom Wolf, en Jan Loos verwittigde mij. Al snel waren de duidelijke sporen te zien in het veld, zowel verse als wat oudere, en in 2 richtingen. Het was duidelijk dat het gat in de omheining een vaste doorgang was die de wolven gebruiken om vanuit het militair domein richting Meeuwen te lopen. Daar zijn heel wat schapenboeren die hun omheining nog altijd niet hebben aangepast, en daar profiteren de wolven natuurlijk van.
Ik kon de sporen een hele tijd volgen, maar raakte ze op een gegeven moment kwijt. Vervolgens werd de politie ingeschakeld die met een speciale drone met warmtecamera kwam zoeken. Buiten een ree kon hier echter niets gevonden worden. Tenslotte ondernam een speurhond een poging om de wolf te volgen. En dit lukt gedurende een erg lange tijd. Op een gegeven moment maakte het spoor rechtsomkeer, terug richting het militair domein en kon ook de hond het spoor niet meer volgen.
Het was duidelijk dat de wolf in die korte tijd na het ongeval toch een behoorlijke afstand had kunnen afleggen, wat deed vermoeden dat de verwondingen wel zouden meevallen. En dit bleek ook te zijn. Nadien werd de wolf al mankend gefilmd, en in januari 2021 maakte het INBO bekend dat ook het manken gedaan was. Eind goed, al goed!
De jongen blijven verder groeien, en de roedel van 5 deed het verder erg goed.
Op basis van trailcambeelden maakte het INBO op 21 april 2021 bekend dat Noëlle, zoals verwacht, zeker opnieuw zwanger is. Op 3 mei is dankzij diezelfde trailcams duidelijk dat de jongen geworpen zijn.
4. Wolf Noëlla – GW1479f
Op 14 december werd ze gefotografeerd in het Nederlandse Heijen tegen de drukke A77, en op de ochtend van diezelfde dag werd ze in Ottersum waargenomen terwijl ze een weg, de Bredeweg, overstak met een prooi.
Op 18 en 19 december beet ze in die omgeving, in Venhorst en Boekel, telkens een schaap dood waarop nadien de DNA-stalen werden gevonden. De aanwezigheid van Noëlla in België werd door Welkom Wolf ontdekt.
Op 26 december deed ze hetzelfde in Balen. Balen ligt in vogelvlucht ongeveer 35km ten oosten van Zoersel. Noëlla kwam dus almaar dichter bij het militair domein waar August rondliep. Maar August zelf was een dag eerder al dichtbij Noëlla geweest! Op 25 december, toen Noëlla in Zoersel was en een dag voor ze in Balen een schaap doodbeet, zat August zelf in Balen waar hij enkele wallabys (een kleine kangoeroesoort die soms als huisdier wordt gehouden) aanviel. Eén dier werd doodgebeten, een ander was verdwenen. August en Noëlla mistten elkaar dus net, maar het blijft wel bijzonder dat August, die anders nooit in Balen zit, zo dichtbij was op het moment dat Noëlla ook in de buurt is. Op een of andere manier moeten ze elkaars aanwezigheid toch gevoeld/geroken hebben. Het kan bijna niet anders dan dat Noëlla het geurspoor van August heeft gevolgd, want een dag later bereikt ze het militair domein.
Op 27 december fotografeerden de trailcams van het INBO wolvin Noëlla in het territorium van August. August zelf zat op dat moment alweer meer dan 10km verderop, maar het was duidelijk dat Noëlla interesse had. Ze bleef verschillende dagen rondhangen in de buurt van een markeerplek van August! Op 6 januari vonden de boswachters van het ANB sporen van beide wolven samen, en drie dagen later werden ze voor het eerst samen op beeld vastgelegd, het begin van een nieuw Vlaams wolvenkoppel!
Enkele beelden van wolvin Noëlla, gemaakt door de camera’s van het INBO en het ANB. Op de eerste foto is Noëlla (r) samen met wolf August (l) te zien.
Jonge wolfjes!
Na een periode van relatieve stilt maakten het INBO en het ANB op 27 april heuglijk nieuws bekend: Noëlla is zwanger! Fantastisch nieuws, en hopelijk loopt dit mooie verhaal beter af dan verleden jaar. Er werden alleszins drastische maatregelen genomen om wolvenhaters op afstand te houden. De controle op het terrein wordt bijvoorbeeld opgedreven en de jacht werd verboden.
Op 10 mei was het dan zover. Een opgehangen trailcam kon een beeld maken van Noëlle, dit keer zonder dikke buik. Hét bewijs dat de jonge welpjes geboren zijn! Hoeveel jongen er geboren werden is nog niet geweten. De eerste weken blijven de jongen in hun hol, en blijft de moeder in de nabije omgeving.
5. Onbekende wolven
Maart 2020: wolf Mol-Retie
Op 21 maart 2020 werden 2 lammeren doodgebeten in Retie. Er was wel een elektrische omheining aanwezig, maar er stond amper spanning op, een deel van de omheining lag plat, en een paaltje was zelfs gebroken. Een dag later, op 22 maart, werd in vogelvlucht 3.5km zuidelijker in Mol ook een schaap doodgebeten. Waarschijnlijk is dit het werk van een zwerver. August en Noëlla zaten op dat moment 30km oostelijker in de omgeving van Peer, dus zij kunnen het niet geweest zijn. DNA-onderzoek van het INBO wijst later uit dat het inderdaad om een wolf ging, maar een andere wolf dan het dier dat eind maart in Herentals opdook (die hieronder).
Maart 2020: wolf Herentals
Op 31 maart 2020 raakt een wolf vast binnen de omheining van een betoncentrale langs het Albertkanaal ter hoogte van Herentals. De wolf loopt zenuwachtig heen en weer en wordt gefilmd door een bewakingscamera. Arbeiders openen om 5u45 de poort en het dier loopt naar buiten. Enkele uren later, om 15u, komt bij Welkom Wolf een bericht binnen dat een wolf in Wiekevorst werd gesignaleerd én gefotografeerd aan een champignonkwekerij. De wolf zit in een weide, wordt opgejaagd door een paard, wringt zich door een gat in de draad en spurt de weg over. 10 minuten later, om 15u15, wordt het dier opgemerkt door een fietser thv de Doornestraat in Herentals. De wolf schrikt op en loopt in de velden verder, en om 20u30 ziet een andere fietser het dier 1,5km noordelijker terug.
Het blijft daarna enkele dagen stil, tot op 4 maart om 20u ’s avonds 2 jongeren in een bos in Westerlo oog in oog komen te staan met (hoogstwaarschijnlijk) een wolf. Terwijl de jongeren de waarneming telefonisch doorgeven aan Welkom Wolf, duikt het dier opnieuw op. Jammer genoeg lukte het niet om foto’s te nemen. Dit is ongeveer 8 km oostelijker ten opzichte van de vorige waarneming.
Wolf gesignaleerd aan een champignonkwekerij in Wiekevorst
Uit vergelijkingen van foto’s van andere wolven, blijkt deze wolf enkele dagen voor de eerste waarneming in Vlaanderen op 31/03 ook al in Nederland te zijn waargenomen. Op 26 maart 2020 dook het dier op in een boomkwekerij in West-Betuwe in Nederland. Dit is grappig genoeg in vogelvlucht amper 3.5km van de plek waar wolf August op 10 juli 2018 werd gezien.
Links de eerste bekende waarneming van deze wolf (26/03, West-Betuwe, NL). Rechts het eerste beeld in België in een betoncentrale in Herentals (31/03)
Juni 2020: wolf Duffel
Op 6 juni 2020 worden in een weide in de Zijpstraat te Duffel 2 schapen doodgebeten. De bijtsporen duidden al op wolf en geen hond. Via het meldpunt van Welkom Wolf kwamen zowel de 6de als de 7de juni heel wat waarnemingen binnen, waarvan een aantal erg betrouwbaar. Er werden zelfs beelden gemaakt van het dier in een paardenweide.
3. Wolf August – GW979m
Het Vlaams verhaal van wolf August start op 4 augustus 2018 toen 3 schapen werden doodgebeten in de buurt van het militair domein waar Naya op dat moment nog leefde. Het bleef niet bij die 3 dieren. In totaal werden tot 17 augustus 2018 11 schapen gedood bij in totaal 6 aanvallen. Omdat Naya niet echt bekendstond als een grote liefhebster van schapen, werd vermoed dat een nieuwe wolf zijn intrek had genomen in het militair domein. Uit de nadien uitgelezen beelden van de trailcams en via genetische analyses van het DNA op de schapenkadavers, bleek dat er inderdaad een nieuwe wolf aanwezig was. Het eerste trailcambeeld was gemaakt op 2 augustus, 2 dagen voor de eerste schapen werden doodgebeten. Deze wolf kreeg de naam August. Op sommige kadavers vond men DNA van zowel Naya als August, wat wil zeggen dat beide wolven elkaar gevonden hadden en misschien zelfs een koppel zouden vormen.
De route die wolf August aflegde. De oranje punten zijn zekere punten. De gele lijnen tussen de punten zijn random gekozen. Ook de route van Polen tot Duitsland (rood) is onbekend.
Enkele beelden van wolf August, gemaakt door de camera’s van het INBO en het ANB. Op de laatste foto is August (l) te zien met de toen nog gezenderde Naya (r).
2. Wolf Roger – GW913m
Wolf Roger kwam vanuit het zuidoosten (omgeving Rotem) waar hij pas een schaap had doodgebeten. Bij het oversteken van de Neeroeterenstraat in Opoeteren werd hij aangereden door een wagen. Wolf Roger strompelde terug, maar viel al snel dood neer.
De Nederlander Hans Hasper volgt al jarenlang de roedel waarin wolf Roger werd geboren. Van hem kregen we deze exclusieve beelden. Eén van deze twee jongen is Roger, voor hij zijn leefgebied verliet…
1. Wolf Naya – GW680f
In oktober 2016 werden een half jaar jonge wolvin en haar broer door een Duitse wetenschapper gevangen en voorzien van een GPS-zender in Lübtheener Heide, een militair domein in de Duitse deelstaat Mecklenburg-Vormpommern. De onderzoeker doopte de wolvin met de wetenschappelijke naam GW680f. Haar meer populaire naam werd Naya. Het zenderen gebeurde in het kader van een onderzoek naar de impact van wolven op de lokale damhertenpopulatie. Vanaf dan kon, dankzij de zender, het boeiende leven van de wolvin nauwkeurig in kaart worden gebracht. In principe zou dit met haar broer ook gekund hebben, maar jammer genoeg werd hij al snel door een stroper doodgeschoten. Samen met een journalist van TV Limburg trok ik naar Lübtheener Heide om die fascinerende route van Duitsland tot in België te reconstrueren.
Info – Zenderen
Soms worden wolven gezenderd voor een wetenschappelijk onderzoek. In het geval van Naya ging het om onderzoek naar de impact van wolven op de damhertenpopulatie. Vanop afstand kan ingesteld worden om de hoeveel tijd een gps-signaal wordt doorgestuurd. Hoe vaker, hoe sneller de batterij leeg is. Wolven zijn immers nachtdieren, dus de zender kan niet van stroom voorzien worden via zonnepaneeltjes. Als de batterij bijna leeg is, kan de zender vanop afstand gelost worden. Om dit bij Naya te doen moesten de onderzoekers tot op 200m van de wolf komen.
Lübtheener Heide, het geboortegebied van Naya
Bezette territoria innemen is onmogelijk. Enkele weken later is ze op exact (letterlijk!) dezelfde plek aan de oever van de Elbe terug naar de andere kant gezwommen. Ze heeft dan weer 24 uur gerust na de zware inspanning, waarna ze terug de veiligheid van haar eigen roedel opzocht in Lübtheener Heide. Aan de oevers van de Elbe vond Naya ongetwijfeld meer dan genoeg voedsel. Tijdens het filmen zagen we grote aantallen ganzen, en ook een passerende beverrat had op het menu kunnen staan…Op 23 oktober 2017 verliet Naya definitief haar familie. Ook nu zwom ze de Elbe over, maar dit keer was rusten niet nodig. Naya was toen een half jaar ouder en sterker, vastbesloten om op zoek te gaan naar een nieuw leefgebied en wie weet, ook een partner!
3. Tussenstop in Steinhuder meer Op de satellietgegevens zagen we dat Naya redelijk lang aan het Steinhuder meer is blijven hangen. Ze heeft er dan ongeveer 240km opzitten. Het meer ligt ongeveer 30km ten oosten van de drukke stad Hannover en blijkt de ideale tussenstop te zijn op haar lange weg. Het eerste wat wij zagen was een groepje reeën, de hoofdprooi van wolven. Rond het meer graasden duizenden zwanen en ganzen in de uitgestrekte akkers en velden. Er was weinig bewoning, en schuilmogelijkheden waren er meer dan genoeg. Het zijn deze plekken die ideale tussenstops zijn voor rondtrekkende dieren. Niet alleen wolven hebben dit nodig. Ook voor andere zoogdieren of trekvogels zijn deze stop-over sites van levensbelang om op krachten te komen tijdens of na de soms erg lange reizen van wilde dieren.
Steinhuder meer, een ideale rustplaats voor een rondtrekkende wolf…
Ter hoogte van de drukke A1 stootte Naya gelukkige op een wildraster (foto links). Ze volgde dit parallel met de Schipbeek. Waar de schipbeek onder de autostrade gaat, kon Naya via het wandelpad ook veilig de overkant van de drukke weg bereiken.
Zwangerschap
Op 10 mei 2019 fotografeerden de trailcams van het ANB en het INBO Naya met een overduidelijke dikke buik. Zwanger! Het waren tevens de laatste beelden die ooit van haar werden gemaakt. Alles leek goed te gaan en er kwamen zelfs bewijzen dat de jongen waren geboren. Er verschenen beelden van August die elke keer opnieuw een bepaalde richting opliep met voedsel tussen zijn tanden. Dit gedrag is typisch wanneer er jongen zijn: het mannetje brengt vaak grote stukken voedsel naar de omgeving van het nest. Daar eet hij dan van, om vervolgens het opgegeten voedsel aan het nest zelf uit te braken voor de jongen. De stukken vlees worden nooit naar het nest zelf gebracht, dit zou eventueel andere roofdieren kunnen aantrekken.
Ongerustheid
Vanaf het laatste beeld van een zwangere Naya in mei verscheen enkel August nog op de camera’s. Maar dit was niet abnormaal. Een net bevallen wolvin blijft bij haar welpen, en als zich er toevallig geen camera in de buurt van het nest bevond, dan is het logisch dat Naya niet op de beelden verscheen. Maar de weken erna bleef het stil. Welkom Wolf begon al te vermoeden dat er iets niet klopte. Naya bleef spoorloos. Geen sporen, geen beelden. De weken gingen voorbij. Ook de jongen zouden nu stilaan de wereld gaan verkennen, en door het uitgebreide cameranetwerk zouden ook zij af en toe gefotografeerd moeten worden. Maar van Naya en haar welpen ontbreekt elk spoor.
Naya is dood
Wat Welkom Wolf al maanden vermoedde, werd in september 2019 officieel bevestigd: wolvin Naya, de eerste bekende wolf in Vlaanderen sinds 150 jaar, en haar jongen waren dood. Ook al werd er geen kadaver gevonden, het kon niet anders, alle aanwijzingen spraken voor zich en een wolvin met jongen die verlaat niet zomaar haar gebied. Heel Vlaanderen leefde mee en wilde twee vragen beantwoord zien: was er kwaad opzet in het spel, en zo ja, wie was verantwoordelijk. Het zijn vragen die nu nog altijd de media beheersen. Dat Naya moedwillig gedood werd, was al snel duidelijk. Een ziekte kan natuurlijk altijd, maar op de beelden leek Naya kerngezond, en een zieke Naya zou ongetwijfeld opgemerkt zijn op de camera’s. Hetzelfde wanneer er iets zou misgegaan zijn tijdens de bevalling. Dit gebeurt bij zoogdieren zelden of nooit, en ook dan zou Naya moeten gevonden of gefilmd zijn. Een aanrijding met een auto zou in theorie ook mogelijk zijn, maar de praktijk wijst uit dat dit soort ongevallen snel ontdekt worden. Ofwel wordt het kadaver gevonden, ofwel meldt de chauffeur zich. Eigenlijk schiet als enige mogelijke doodsoorzaak kwaad opzet over. Jammer!
Wie is de dader?
Tot op vandaag houdt die vraag Vlaanderen in de ban. Enkele partijen, zoals Vogelbescherming Vlaanderen, stelden zich burgerlijke partij, en in december werd zelfs een onderzoeksrechter aangesteld. De zoektocht naar de dader en de (media-)aandacht is ongezien in Vlaanderen bij een natuurgerelateerde misdaad. Zowel bij het Natuurhulpcentrum, Vogelbescherming Vlaanderen en Welkom Wolf doneerden dierenliefhebbers spontaan een totaalbedrag van 30.000 euro dat moet gaan naar de tip die leidt tot het vinden van de dader van de moord op Naya! Officieel is er tot op nog geen dader gevonden, maar veel mogelijkheden zijn er niet. De wolven leven in een militair domein, amper toegankelijk. En de nestsite bevond zich dan nog eens in een strikt verboden deel van het al amper toegankelijk militair domein. Een schapenboer die wraak wil nemen op Naya kan niet even een geweer nemen op Naya te gaan afschieten. Moest het zo simpel zijn zou ik al lang mijn camera hebben genomen om een poging te wagen de wolven te gaan filmen. Maar zo werkt het niet. De wolven iets aandoen kan alleen als je een onwaarschijnlijk sterke kennis hebt van het terrein, en dus ook weet waar de wolven zich ophouden. En dan kom je al snel bij de lokale jagers uit, zij hebben een vergunning om de terreinen te betreden, en controle is er amper. Als je dan nog in rekening neemt dat de voorbije 2 jaar al 4 jachtverloven van de lokale wildbeheerseenheid werden ingetrokken, en dat er tijdens de eerste zoektocht met drones door de natuurinspectie en de Federale politie in september al onmiddellijk twee jagers met geladen geweer betrapt werden op een deel van het militair domein waar ze niet mochten komen, dan wordt het heel erg moeilijk om niét aan de jagers te denken als mogelijke dader. Iets vroeger, in juli, werd vlakbij de nestsite nog een strop gevonden bij een niet-reglementaire voederplaats voor everzwijnen. Bovendien liggen er nog heel wat tips die binnenkwamen bij de natuurverenigingen op het bureau van de natuurinspecteurs. Ook die tips wijzen in de richting van de lokale jagers. En dan is er nog de algemene wolvenhaat en misinformatie bij heel wat jagers. Check zeker eens (Facebook-) pagina’s als Jachtsite of De Vlaamse & Nederlandse Jagers en je valt achterover van de grootste onzin over wolven die daar verteld wordt, en de negatieve sfeer die wordt gecreëerd. Het zijn natuurlijk ‘maar’ Facebookpagina’s, vaak een riool van meningen, maar het geeft toch wel een duidelijk beeld van hoe heel wat jagers naar de wolf kijken. Het onderzoek loopt momenteel nog. Zodra er meer bekend raakt wordt deze tekst aangevuld.
Maatregelen
Naar aanleiding van de gebeurtenissen rond Naya werd het noordelijk deel van Kamp Beverlo vanaf januari jachtvrij gemaakt. De lokale jagers van WBE De Zandhaas zijn er niet meer welkom. Op 12 maart 2020 werden de beschermingsmaatregelen in het militair domein nog meer verstrengd door minister Demir, om een herhaling van de gebeurde feiten te voorkomen. Zo wordt de jacht in het voortplantingsseizoen verboden in Kamp Beverlo, het Schietterrein Meeuwen-Helchteren en Pijnven (Bosland). De wolf verschuift ook van bijlage II naar bijlage III van het natuurdecreet en krijgt hiermee de allerhoogste beschermingsgraad tot een soort die strikt moet worden beschermd.
Enkele beelden van wolvin Naya, gemaakt door de camera’s van het INBO en het ANB.