De wolf in Vlaanderen – een overzicht
Door de uitbreidende wolvenpopulatie in Duitsland was het al jaren duidelijk dat er vroeg of laat ook in Vlaanderen een wolf zou opduiken. In januari 2018 was het dan zover en verscheen de ondertussen wereldberoemde, maar jammer genoeg waarschijnlijk tragisch aan haar einde gekomen Naya. Sindsdien heerst in Vlaanderen een absolute wolvengekte, met vooral veel voor-, maar ook enkele hardroepende tegenstanders. Maar het bleef niet bij wolvin Naya. Ondertussen zijn al heel wat meer wolven ons land gepasseerd, en sommigen leven er nu nog altijd. Onderstaand overzicht is samengesteld via de (pers-)berichten van het Agentschap voor Natuur en Bos, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, maar vooral ook door Welkom Wolf. Welkom Wolf is een afdeling van Landschap vzw, en biedt informatie aan over wolven in het algemeen, en samenleven met wolven in het bijzonder. Wolvenwaarnemingen komen via het meldpunt van Welkom Wolf binnen, en worden van daaruit onderzocht en doorgestuurd naar de bevoegde instanties (INBO, ANB).
Elke nieuwe wolf die opgemerkt wordt, meestal via DNA-materiaal in uitwerpselen of op prooidieren, krijgt een wetenschappelijke naam. Die naam bestaat meestal uit twee letters, het individuele nummer, en een m of f, male of female. Wolving Naya is bijvoorbeeld GW680f: German Wolf 680, female. Omdat het bijna onmogelijk is om op een normale manier te spreken over individuele wolven wanneer ze een naam hebben die bestaat uit een combinatie van letters en cijfers, krijgen vele wolven ook een populairdere naam, zoals Naya, Roger, August of Noëlla. Het geven van namen heeft dus niets te maken met het ‘verdisneyficeren’ van wolven, maar het maakt het gewoon makkelijker om over bepaalde dieren te praten.
Bij nieuwe ontwikkelingen wordt dit bovenaan toegevoegd. Om een echt chronologisch overzicht te krijgen lees je dus best van beneden naar boven 🙂
Wolven in 2023
25 juli 2023 – August doodgereden…
’s Morgens krijgen we in het Natuurhulpcentrum een melding van een aangereden wolf op de N76 tussen Opglabbeek en Meeuwen. Hoewel er langs de weg verkeersrasters zijn geplaatst, zijn de roosters aan oversteekplaatsen voor wolven makkelijk te passeren, en blijkt er een metersbrede ruiter-oversteekplaats te zijn. Het Agentschap voor Natuur en Bos, de gemeente Oudsbergen én het Agentschap Wegen en Verkeer ruzieën blijkbaar al lange tijd om het type poort er geplaatst moet worden… Een ruzie met grote gevolgen, want de aangereden wolf blijkt August te zijn, de mannelijke wolf die al 5 jaar in het militair leeft, en nu voor de 4de keer jongen met wolven Noëlla heeft (en daarvoor 1 keer met wolvin Naya). Nu de vader gestorven is, en alle jongen van vorig jaar ofwel gestorven ofwel weggetrokken zijn, staat wolven Noëlla er dus alleen voor om de minstens 7 welpen groot te brengen. Een heel erg moeilijke opgave…
17 juli 2023 – Minstens 7 welpen
Ondertussen zijn er al heel wat meer beelden gemaakt van de wolvenwelpen die dit jaar werden geboren. De teller van het aantal jongen staat nu op 7! Dit is het meeste aantal jongen dat tot nu toe samen in beeld werden gebracht, in de loop van de volgende weken en maanden kan dit aantal dus nog aangepast worden.
5 juni 2023 – Minstens 5 welpen
Voor het eerst kunnen de wildcamera’s van het INBO en ANB beelden maken van de dit jaar geboren welpen. Tot nu toe kunnen er 5 verschillende jongen onderscheiden worden. Je kan in dit vroeg stadium bij een telling enkel maar afgaan op het aantal dieren dat tegelijkertijd in 1 beeld gefilmd worden. Naarmate er meer beelden gemaakt worden, kan eventueel nog blijken dat er meer jongen blijken te zijn. Meer is er voorlopig over de jongen nog niet bekend. De twee overgebleven jaarlingen, dus de jongen van vorig jaar die nog aanwezig waren in de roedel, blijken ook vertrokken te zijn. De roedel in Limburg bestaat dus momenteel uit minstens 7 dieren: Man August, Vrouw Noëlla, en de 5 jongen.
23 mei 2023 – Eerste West-Vlaamse wolf
Zwervende wolven kunnen overal opduiken, en vandaag was het de beurt aan de provincie West-Vlaanderen. Voor het eerst in 200 jaar werd hier weer een wolf gezien. Uiteraard is dit een onderwerp dat lokaal (terecht) onmiddellijk heel wat aandacht trekt.
Het dier werd opgemerkt en gefilmd door een jager nabij Poperinge. Welkom Wolf gaf in de media de nodige tekst en uitleg: waar komt de wolf vandaan, hoe moet je als veehouder hiermee rekening houden,… De lokale jager die de wolf ontdekte en kon filmen, probeerde met een bizar verhaal waarin het woordje ’tam’ zelfs gebruikt werd, een negatieve toon te creëren. Het is duidelijk dat de man zijn mening dan wel wilde verkondigen in de media, maar tegelijkertijd werd het ook wel duidelijk dat de jager nog heel wat te leren had over zwervende wolven en het gedrag van wolven in een menselijke omgeving. Het toont aan hoe belangrijk is dat er ook in jachtopleidingen toch een minimum aan informatie moet komen over wolven (en roofdieren in het algemeen). Wolven kunnen nu eenmaal overal opduiken, en vanuit een hoogzit hebben jagers een reële kans om een wolf als eerste te ontdekken. Het zou dan ook super zijn moesten zij dan ook de juiste informatie meegeven. Beter voor collega-jagers, beter voor de wolf, maar vooral beter voor omwonenden en landbouwers!
28 april 2023 – jongen geboren!
Het INBO en het ANB melden het goede nieuws dat het vrouwtje van de Limburgse wolvenroedel, Noëlla, voor de derde maal een nest heeft geworpen. Dit zou afgeleid worden uit beelden van de wildcamera’s die in het militair domein ophangen. De jongen zouden rond de 20ste geboren zijn. Hoeveel jongen het zijn is natuurlijk nog niet bekend, de jongen blijven de eerste weken immers veilig in de burcht, onder de grond.
13 april 2023 – Vlaamse wolven in Nederland
Er komt nieuws vanuit Nederland over wolven GW2435m en GW2807m. Dit zijn twee jaarlingen, dus geboren in 2021, die nog lange tijd assisteerden bij het grootbrengen van de welpen in 2022. Zij zijn ondertussen dus ook vertrokken, want van wolf GW2435m werden in november en december DNA-sporen op doodgebeten schapen en een pony gevonden in Nederland, tot in Apeldoorn. Op dezelfde prooi werden ook sporen gevonden van een wolvin, GW2540f. Misschien vormen zij een koppel. In januari werden dan weer sporen gevonden van GW2807m in Nederlands Limburg, ook op doodgebeten schapen.
6 februari 2023 – opnieuw verkeersslachtoffer
Slecht nieuws. Opnieuw is een wolf doodgereden, ditmaal op de N76, de baan Opglabbeek-Meeuwen. Het gaat, net zoals enkele dagen geleden, om een jong mannetje. Het dier verkeerde ook in goede gezondheidstoestand. In de maag werden door het INBO resten van ree, haas en everzwijn teruggevonden.
Langs de N76 staat wel al een verkeersraster. Dit raster heeft zijn nut al bewezen, want sinds het raster er staat gebeuren er amper nog ongevallen met reeën of everzwijnen. Wolven kunnen echter makkelijk over de roosters, en kunnen dus nog altijd het slachtoffer worden van het verkeer.
2 februari 2023 – verkeersslachtoffer
Rond 8u ’s morgens wordt een wolf aangereden op de N74, de baan Hasselt-Eindhoven. Dit is al de derde wolf die op deze drukke baan het leven laat. Samen met een collega haal ik het dier op. In het Natuurhulpcentrum wordt een oppervlakkig eerste onderzoek uitgevoerd, vooraleer de wolf door de wetenschappers van het INBO wordt opgehaald. De wolf, een jong mannetje geboren in 2022, blijkt in goede gezondheid te verkeren en weegt ongeveer 40kg. Het dier had een bekkenbreuk ten gevolge van het ongeval.
Omdat er op deze baan al geregeld wolven werden doodgereden, en omdat het tevens een dodenbaan is voor jaarlijks heel wat andere dieren, maakt Welkom Wolf bekend dat ze naar de rechtbank trekken. ’s België is vanuit Europa immers verplicht om een gezonde populatie te onderhouden. Dit is op dit moment met 1 Vlaamse roedel nog zeker niet het geval, terwijl men wel weet dat deze baan een belangrijke invloed heeft op de populatie.
Radio-interview nav aangereden wolf
7 januari 2023 – wolf in tuin
Een wolf zit kort vast in een tuin in Oudsbergen. Vooraleer het Natuurhulpcentrum toekomt is het dier er toch al zelf in geslaagd om uit de tuin te raken. Dit klinkt spectaculair en speciaal, en tegenstanders van de wolf zien dit zelfs als een ultiem bewijs dat de wolf ’tam’ is, maar vanop afstand bekeken valt het allemaal nog wel mee. Jaarlijks moeten we met het Natuurhulpcentrum een 150 keer uitrijden voor reeën die vastzitten in tuinen. Soms grote beboste tuinen, maar vaak ook de meest onmogelijke kleine stadstuintjes waarbij het al straf is dat er überhaubt een ree binnenraakt. Maar ook vossen, dassen,… raken soms vast in tuinen.
Wolven lopen al 5 jaar bijna dagelijks doorheen tuinen. Het is dan ook niet meer dan logisch dat er vroeg of laat eens een wolf door het verkeerde poortje loopt, en niet onmiddellijk de weg naar buiten terug kan vinden.
Een wolf die zich even vasliep in een tuin in Oudsbergen. Minder vreemd als je zou denken. Jaarlijks gebeurt bij honderden reeën, vossen,… net hetzelfde.
Wolven in 2022
29 december 2022 – fakkeltocht!
Voor de tweede maal vertrekt een fakkeltocht tegen de wolf vanuit Oudsbergen. Terwijl in de eerste editie verleden jaar ongeveer 3.000 wandelaars aan de start opdoken, zijn het er volgens de organisatoren dit jaar 1.000. Volgens enkele mensen die effectief aanwezig waren, waren het er echter amper 300, waaronder zelfs heel wat Nederlandse anti-wolf-actievoerders. Maar of het er nu 300 of 1.000 waren, de trend is duidelijk. De wandelaars die er vorig jaar waren en dit jaar niet, zijn niet plots veranderd van een wolventegenstander naar een -voorstander, en dat is ook niet erg, maar het zijn wel mensen die beseffen dat de wolf er is, en er zal blijven. Met je tijd verspillen door aan een anti-wolf-actie deel te nemen is natuurlijk niets mis, maar veel zin heeft het niet.
11 december 2022 – verkeersslachtoffer
Een wolf wordt aangereden op de N74 (Hasselt/Eindhoven) ter hoogte van Hechtel-Eksel. Het gaat om een jong vrouwtje dat dit jaar werd geboren in de Limburgse roeden. Het dier stond bekend als GW3064F. De jonge dieren zijn immers 7-8 maanden oud en heel mobiel, maar hebben nog maar weinig ervaring en zijn dus erg vatbaar voor het verkeer.
2 mei 2022 – jongen geboren!
Het ANB en het INBO bevestigen dat er opnieuw een nest wolven is geboren. Hoeveel jongen het waren, was op het moment van bekendmaking nog niet duidelijk, maar uiteindelijk blijkt het te gaan om maar liefst 9 jongen! Abnormaal is het niet, maar het is natuurlijk wel een erg groot nest. De geboorte vond plaats tussen 18 en 20 april.
9 april 2022 – opnieuw verkeersslachtoffer in Nederland
Weer slecht nieuws. In Nederweert, Nederland, wordt een jonge zwervende mannetjeswolf doodgereden. Het blijkt te gaan om wolf GW2379m. De wolf weegt een gezonde 36kg en was in goede conditie. Er blijven nu nog twee van de 6 in 2021 geboren welpen over.
17 januari 2022 – verkeersslachtoffer in Nederland
Iets later komt er weer slecht nieuws. Dit keer uit Nederland. Nabij Eindhoven wordt op 17 januari op de A67 een jonge wolf doodgereden. Nederlandse onderzoekers ontdekken dat het gaat om wolf GW2432m, een jonge wolf die vorig jaar in Limburg werd geboren. Hoewel de meeste wolven tussen hun eerste en
2 januari 2022 – verdronken wolf
Het jaar start in mineur. Een wolf wordt dood in het Albertkanaal gevonden, ter hoogte van Kuringen, Hasselt. Via het meldpunt van Welkom Wolf konden we het parcours van deze wolf al enkele dagen volgen. De dag voor de vondst werd de wolf nog opgemerkt rond Sint-Truiden, en probeerde ik tevergeefs het dier nog te spotten.
Het dier blijkt na onderzoek een jaarling van ongeveer 20 maanden oud te zijn. Dit keer is het geen wolf uit Duitsland, maar een Alpiene zwerver met de naam GW2506m. Hiernaast kan je een filmpje zien over de route en de ontdekking van deze wolf.
Wolven in 2021
16 november 2021 – verkeersslachtoffer
Het is al een tijdje duidelijk dat de jongen steeds vaker uitstappen maken, en dan verhoogt het risico natuurlijk op verkeersongevallen. En dat gebeurt jammer genoeg ook. Een jonge wolf wordt in Peer slachtoffer van het verkeer. Het blijkt om welp GW2434m te gaan. Op dit moment zijn nog vier volwassen wolven (Noëlla, August, en twee jongen van vorig jaar), en 5 welpen aanwezig in de roedel van Hechtel-Eksel.
27 oktober 2021 – jongen maken uitstapjes
Een wolf kan op twee plaatsen in Opoeteren van dichtbij gefilmd worden vanuit een auto. Het gaat hier zo goed als zeker om een jonge wolf die de wereld aan het verkennen is en wat te ver van het militair domein is afgedwaald. Omdat één van de beelden op een oprit zijn gemaakt, zijn er al een aantal mensen die in paniek schieten, maar uiteraard is er niemand ook maar enig moment in gevaar geweest. Wolven lopen immers al enkele jaren bijna dagelijks doorheen tuinen en woonwijken. Dit gebeurt meestal ’s nachts wanneer niemand het opmerkt. Deze jonge wolf is waarschijnlijk wat te lang blijven rondhangen en wordt dan overdag gezien. Geen reden tot paniek dus.
Bericht van TV Limburg over de jonge wolf die in Opoeteren wordt opgemerkt.
24 september 2021 – fakkeltocht, editie 1
Er wordt een eerste ‘Grote Boze Wolven’-fakkeltocht gehouden in Oudsbergen. Op deze anti-wolf-wandeling daagden een 3.000 wandelaars op. Onder de aanwezigen erg veel mensen uit andere provincies en Nederland. Sommige mensen blijken bang te hebben, ondanks het feit dat aanvallen van wolven op mensen over heel Europa amper voorkomen. Uiteraard is iedereen vrij om actie te voeren, maar objectief gezien blijft het erg vreemd dat er rond de wolf zoveel heisa wordt gemaakt, terwijl er véél minder gesproken wordt over zwerfvuil, de bliksem, loslopende honden, slechte verzorging,… Allemaal zaken die ook, en meestal zelfs meer, slachtoffers maken. De tocht lijkt dan ook vooral op een anti-wolventocht in plaats van een pro-vee-tocht.
Bericht van TV Limburg over de jonge wolf die in Opoeteren wordt opgemerkt.
Zomer 2021 – 6 jongen
Doorheen de zomer wordt duidelijk dat er dit jaar 6 jongen geboren werden. Ze krijgen de wetenschappelijke benamingen GW2432m, GW2433m, GW2434m, GW2435m, GW2379m en GW2807m. Allemaal mannen!
19 april 2021 – jongen geboren!
Op 18 april is Noëlla nog drachtig. Dit kunnen wetenschappers achterhalen aan de hand van trailcambeelden en aan de hand van pootafdrukken. Grote pootafdrukken vlakbij mekaar (dus kleine stapjes gemaakt door een groot volwassen dier) met een beetje een wankele pas duiden er immers op dat de afdrukken van een volwassen vrouwtje zijn, Noëlla dus. Op 20 april verschijnt Noëlla opnieuw op beeld, maar dan terug een stuk magerder. Dit maakt het zo goed als zeker dat er dit jaar jongen geboren werden op 19 april.
9 april 2021 – wolf vermist?
Het INBO maakt op 8 oktober bekend dat de camera’s die ophangen op het militair domen wolf GW1963m, geboren in 2020, voor het laatst op 9 april 2021 konden filmen. Nadien wordt niets meer van het dier vernomen. Aanvankelijk denkt men dat de wolf zelf is vertrokken, wat in theorie perfect mogelijk zou zijn. Maar meestal duiken ergens in Europa wel DNA-sporen op van een rondzwervende wolf. Die sporen worden altijd in een grote database gestoken. Van deze wolf wordt echter niets meer vernomen. Koppel daar nog aan dat er in het leefgebied van de wolf vleesballen met gif werd gevonden waar in mei een Duitse herder aan stierf, en iets later, begin juni, een kuddebewakingshond van de lokale schaapsherder, dan doet dit wel het ergste vermoeden…
Over dit voorval kan je hieronder een interview horen van Joachim Mergeay, wetenschapper bij het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, en een interview met mijzelf.
Een interview met INBO-wetenschapper Joachim Mergeay over de ‘verdwijning’ van wolf GW1963m.
Een interview met mijzelf over de ‘verdwijning’ van wolf GW1963m.
Wolven in 2020
2 december 2020 – zoektocht naar aangereden wolf
Een politiepatrouille, rijdend op de N76, vlakbij de locatie waar de vorige wolf werd aangereden, kan net op tijd een gewonde wolf ontwijken. Een agent stapt uit, kan de wolf tot op enkele meters naderen, waarna de wolf door een gat in een verkeersraster naast de weg strompelt, over het veld loopt en in de mist verdwijnt. De agent verwittigt Welkom Wolf, en Jan Loos verwittigt mij. Bij aankomst op de plek van het ongeval kan ik al snel de duidelijke sporen zien in het veld, zowel verse als wat oudere, en in 2 richtingen. Het is duidelijk dat het gat in de omheining een vaste doorgang vormt die de wolven gebruiken om vanuit het militair domein richting Meeuwen te lopen. Daar zijn heel wat schapenboeren die hun omheining nog altijd niet hebben aangepast, en daar profiteren de wolven natuurlijk van.
Ik kan de sporen een hele tijd volgen, maar raak ze op een gegeven moment kwijt. Vervolgens wordt de politie ingeschakeld die met een speciale drone met warmtecamera komt zoeken. Nadien vinden sommige mensen het overdreven dat er met een warmtecamera naar een wolf gezocht wordt. Wij vinden uiteraard van niet. Een gewonde wolf zou immers potentieel gevaarlijk kunnen zijn als hij wordt benaderd. Bovendien is de politie blij dat ze hun drone met warmtecamera eens echt kunnen uittesten. Die kansen zijn er immers niet vaak. Een win-win-situatie dus, al zullen er altijd mensen zijn die klagen en zagen over alles.
Straf op welke manier de speurhond tewerk gaat!
Even denken we de wolf te spotten. Op het beeldscherm dat de drone-beelden weergeeft zien we duidelijk een warme vlek, een dier. Op het scherm lijkt het de grootte van een wolf te hebben, en gewapend met een net banen collega Sil en ik ons een weg doorheen de struiken. De dronepiloot geeft ons via een walkie-talkie instructies hoe we moeten lopen. Als we tot op enkele meters zijn genaderd, horen en zien we plots de struiken bewegen. Het is duidelijk dat het dier wegloopt, maar door de begroeiing zien we ook niet meer dan de bewegende struiken. Wanneer we nadien de opgenomen warmtebeelden bekijken, blijkt het toch te gaan om een ree.
Wanneer dus ook de drone geen oplossing biedt, wordt een speurhond opgetrommeld. De hond volgt geen bloedspoor, zoals ik initieel dacht, maar volgt de bacterieën die afkomen op het stresshormoon dat een gestresseerd via klieren tussen zijn voetzolen afgeeft! Je kan het zien op bovenstaand filmpje. Het volgen van het spoor lukt gedurende een erg lange tijd. Maar op een gegeven moment maakt het spoor rechtsomkeer, terug richting het militair domein en kan ook de hond het spoor niet meer volgen. Ergens logisch. Hoe meer tijd er verstrijkt na de aanrijding, hoe minder stress het dier heeft, waardoor het spoor moeilijker wordt om te volgen voor de speurhond.
Het is duidelijk dat de wolf in die korte tijd na het ongeval toch een behoorlijke afstand heeft kunnen afleggen, wat doet vermoeden dat de verwondingen wel zullen meevallen. En dit blijkt achteraf gelukkig ook zo te zijn. Nadien wordt de wolf al mankend gefilmd, en enkele maanden later, in januari 2021, maakt het INBO bekend dat ook het manken gedaan was. Eind goed, al goed!
19 oktober 2020 – opnieuw verkeersslachtoffer
Weeral pech. Op de N76 tussen Opglabbeek en Meeuwen, ongeveer 10km oostelijker tov het eerste ongeval, wordt opnieuw een jonge wolvin doodgereden. Bart, een collega van het Natuurhulpcentrum, haalde het dier op. Na genetisch onderzoek blijkt het hier te gaan om GW1923f, het tweede en laatste vrouwtje van de dit jaar geboren welpen.
Dat er welpen door het verkeer om het leven zouden komen, was te voorspellen. Maar het blijft erg jammer, zeker als twee dieren op zo korte tijd slachtoffer worden.
Op 19 oktober werd deze jonge wolvin doodgereden.
9 oktober 2020 – dodelijk verkeer
’s Morgens vroeg krijg ik een telefoontje van Jan Loos van Welkom Wolf. Een wolf zou aangereden zijn op de Noord-Zuid-verbinding, tussen kilometerpaal 67.1 en 67.2 ter hoogte van Eksel. Dit soort telefoontjes ontvangen we wel vaker, maar tot nu toe ging het altijd over een aangereden everzwijn of vos. In dit geval is een truckchauffeur echter uitgestapt om het kadaver aan de kant te slepen. Terwijl hij bij het dode dier staat, neemt hij contact op met Welkom Wolf. Hierdoor kunnen gerichte vragen gesteld worden (hoe groot is het dier, wel/geen zwarte staartpunt,…). Alles wijst op een hondachtige, en hoogstwaarschijnlijk een wolf…
Daar aangekomen blijkt de grootste vrees al snel waarheid te worden: een wolf. Aan de witte melktanden is duidelijk te zien dat het om een jong dier gaat, dus kunnen we er van uitgaan dat het om een van de 4 welpen gaat. Ik trek wat foto’s en maak een klein filmpje over dit spectaculaire voorbeeld voor iets wat eigenlijk een véél groter probleem is, het verkeer enerzijds, en het gebrek aan veilige oversteekplaatsen voor wilde dieren anderzijds.
In het Natuurhulpcentrum kunnen we de we wolf onder het röntgentoestel leggen, en daar blijkt dat het dier geen schijn van kans had: schedel gebarsten, beide achterpoten gebroken, ongetwijfeld inwendig heel wat kwetsuren,… Het INBO neemt het dier nadien mee voor meer gedetailleerd onderzoek. De wolvin heeft een lege maag, maar is in goede conditie en weegt 20kg .? Na genetisch onderzoek blijkt het te gaan om jonge wolvin GW1922f.
September 2020 – 3 jongen?
Plots duikt het bericht op dat er nog maar 3 jongen in leven zijn. Op de beelden zijn sinds juli namelijk nog maar 3 jongen te zien. Van een 4de jong is al even geen spoor… Maar welpen gaan in de zomer soms alleen op pad, en het is nog erg moeilijk om de 4 jongen van elkaar te onderscheiden. Achteraf blijkt het vals alarm te zijn. Gelukkig maar, want slecht nieuws zal er toch volgen…
27 juni 2020 – 5 welpen!
Vrouwtje Noëlla verschijnt op een wildcamera-beeld in het bijzijn van 5 wolvenwelpen. De jongen krijgen de wetenschappelijke namen GW1954m, GW1963m, GW1924m, GW1922f en GW1923f.
6 juni 2020 – Wolf in Duffel
In een weide in de Zijpstraat te Duffel 2 schapen doodgebeten. De bijtsporen duidden al op wolf en geen hond. Via het meldpunt van Welkom Wolf kwamen zowel de 6de als de 7de juni heel wat waarnemingen binnen, waarvan een aantal erg betrouwbaar. Er werden zelfs beelden gemaakt van het dier in een paardenweide.
7 juni 2020 – een wandelaar kan een wolf fotograferen in Duffel
Mei 2020 – afdrukken vlakbij nest
De pootafdrukken van wolvin Noëlla worden voornamelijk geregistreerd in de buurt van het nest. Hoewel man August af en toe (zoals op 10 mei en 25 mei) verdere uitstappen maakt, is hij de eerste weken na de geboorte continu op jacht om voldoende voedsel te zoeken voor Noëlla en de opgroeiende pups.
27 april 2020 – geboorte!
Noëlla wordt gefotografeerd met een dikke buik, en een dag later, op 28 april, is de dikke buik verdwenen. De geboorte heeft dus in de nacht van 27 op 28 april plaatsgevonden. In diezelfde nacht wordt August trouwens een 15-tal kilometer verder geregistreerd. Als we de gedode Naya en haar welpen even buiten beschouwing laten, kunnen we Noëlla en August beschouwen als de stichters van de eerste echte Belgische roedel wolven in meer dan honderd jaar!
27 april 2020 – bekendmaking zwangerschap
Iedereen vermoeedde het al, maar vandaag maakt minister van Leefmilieu Zuhal Demir bekend dat Noëlla drachtig is en snel zal werpen. Dit kan opgemaakt worden uit de trailcambeelden die door het ANB en INBO verspreid hangen over het militair domein. De dikke buik van de wolvin is hierop duidelijk te zien. Fantastisch nieuws, en hopelijk loopt dit mooie verhaal beter af dan verleden jaar. Er worden alvast drastische maatregelen genomen om wolvenhaters op afstand te houden. De controle op het terrein wordt bijvoorbeeld opgedreven en de jacht wordt verboden.
Met deze foto maakten het INBO en ANB bekend dat Noëlla zwanger is! De bolle buik is goed te zien. (foto INBO/ANB)
31 maart 2020 – Onbekende wolf in Herentals
Een wolf raakt vast binnen de omheining van een betoncentrale langs het Albertkanaal ter hoogte van Herentals. De wolf loopt zenuwachtig heen en weer en wordt gefilmd door een bewakingscamera. Arbeiders openen om 5u45 de poort en het dier loopt naar buiten. Enkele uren later, om 15u, komt bij Welkom Wolf een bericht binnen dat een wolf in Wiekevorst werd gesignaleerd én gefotografeerd aan een champignonkwekerij. De wolf zit in een weide, wordt opgejaagd door een paard, wringt zich door een gat in de draad en spurt de weg over. 10 minuten later, om 15u15, wordt het dier opgemerkt door een fietser thv de Doornestraat in Herentals. De wolf schrikt op en loopt in de velden verder, en om 20u30 ziet een andere fietser het dier 1,5km noordelijker terug.
Het blijft daarna enkele dagen stil, tot op 4 maart om 20u ’s avonds 2 jongeren in een bos in Westerlo oog in oog komen te staan met (hoogstwaarschijnlijk) een wolf. Terwijl de jongeren de waarneming telefonisch doorgeven aan Welkom Wolf, duikt het dier opnieuw op. Jammer genoeg lukte het niet om foto’s te nemen. Dit is ongeveer 8 km oostelijker ten opzichte van de vorige waarneming.
Wolf gesignaleerd aan een champignonkwekerij in Wiekevorst
Uit vergelijkingen van foto’s van andere wolven, blijkt deze wolf enkele dagen voor de eerste waarneming in Vlaanderen op 31/03 ook al in Nederland te zijn waargenomen. Op 26 maart 2020 dook het dier op in een boomkwekerij in West-Betuwe in Nederland. Dit is grappig genoeg in vogelvlucht amper 3.5km van de plek waar wolf August op 10 juli 2018 werd gezien.
Links de eerste bekende waarneming van deze wolf (26/03, West-Betuwe, NL). Rechts het eerste beeld in België in een betoncentrale in Herentals (31/03)
23 maart 2020 – gevestigd koppel
Zowel Noëlla als August worden ’s morgens vroeg samen gefotografeerd en gefilmd op 2 locaties in Peer. Het toont duidelijk aan dat beide dieren er samen op uit trekken. Omdat de dieren dan al zeker sinds januari samen optrekken, en de paartijd van wolven in februari valt, is de kans groot dat er dit jaar jongen zullen volgen.
21 maart 2020 – Wolf in Retie
Op 21 maart 2020 werden 2 lammeren doodgebeten in Retie. Er was wel een elektrische omheining aanwezig, maar er stond amper spanning op, een deel van de omheining lag plat, en een paaltje was zelfs gebroken. Een dag later, op 22 maart, werd in vogelvlucht 3.5km zuidelijker in Mol ook een schaap doodgebeten. Waarschijnlijk is dit het werk van een zwerver. August en Noëlla zaten op dat moment 30km oostelijker in de omgeving van Peer, dus zij kunnen het niet geweest zijn. DNA-onderzoek van het INBO wijst later uit dat het inderdaad om een wolf ging, maar een andere wolf dan het dier dat eind maart in Herentals opdook (die hieronder).
22 maart 2020: een schaap wordt doodgebeten in Mol
6 januari 2020 – samen op pad
Het is al een tijdje duidelijk dat wolvin Noëlla en wolf August bij elkaar in de buurt zijn, en nu is het dan zover: boswachters van het ANB vinden pootafdrukken van beide wolven samen, en drie dagen later worden ze voor het eerst samen op beeld vastgelegd, het begin van een nieuw Vlaams wolvenkoppel!
Wolvin August en Noëlla voor het eerst samen in beeld. (foto: INBO/ANB)
Wolven in 2019
Na het verdwijnen van Naya bleef August alleen achter. Maar heel erg lang duurde die eenzaamheid niet. Op 19 december 2019 ontdekt een jogger in Oudsbergen een spoor dat wel heel veel gelijkenissen vertoont met een pootafdruk van een wolf. Onmiddellijk kondigt minister Zuhal Demir aan dat een nieuwe wolf, die ze Noëlla doopt, in Limburg aanwezig is. Maar Noëlla bleek Noëlla niet te zijn. Op 27 december werd een onbekende vrouwtjeswolf in het militair domein met een trailcam op beeld vastgelegd. De Noëlla van de pootafdruk van 19 december, zo dacht men toen. Maar de waarheid blijkt anders te zijn. Genetisch onderzoek bracht aan het licht dat deze wolvin op het moment dat de pootafdruk in Oudsbergen werd ontdekt, in Nederland was. Ze kon dus onmogelijk op diezelfde dag een pootafdruk achterlaten in Oudsbergen! De wolf die initieel Noëlla werd genoemd (die van de pootafdruk), blijkt dus een voorlopig nog onbekende wolvin te zijn! De vrouwtjeswolf in het militair domein wordt vervolgens de nieuwe Noëlla en blijkt wolvin GW1479f te zijn. Via haar genetisch materiaal kan een deel van haar route gereconstrueerd worden.
De route van Noëlla
Op 14 december werd ze gefotografeerd in het Nederlandse Heijen tegen de drukke A77, en op de ochtend van diezelfde dag werd ze in Ottersum waargenomen terwijl ze een weg, de Bredeweg, overstak met een prooi.
Op 18 en 19 december beet ze in die omgeving, in Venhorst en Boekel, telkens een schaap dood waarop nadien de DNA-stalen werden gevonden. De aanwezigheid van Noëlla in België werd door Welkom Wolf ontdekt.
Op 26 december deed ze hetzelfde in Balen. Balen ligt in vogelvlucht ongeveer 35km ten oosten van Zoersel. Noëlla kwam dus almaar dichter bij het militair domein waar August rondliep. Maar August zelf was een dag eerder al dichtbij Noëlla geweest! Op 25 december, toen Noëlla in Zoersel was en een dag voor ze in Balen een schaap doodbeet, zat August zelf in Balen waar hij enkele wallabys (een kleine kangoeroesoort die soms als huisdier wordt gehouden) aanviel. Eén dier werd doodgebeten, een ander was verdwenen. August en Noëlla mistten elkaar dus net, maar het blijft wel bijzonder dat August, die anders nooit in Balen zit, zo dichtbij was op het moment dat Noëlla ook in de buurt is. Op een of andere manier moeten ze elkaars aanwezigheid toch gevoeld/geroken hebben. Het kan bijna niet anders dan dat Noëlla het geurspoor van August heeft gevolgd, want een dag later bereikt ze het militair domein.
Pootafdruk van Noëlla te Lichtaart, opgemeten en gefotografeerd door medewerkers van Welkom Wolf.
Op 27 december fotografeerden de trailcams van het INBO wolvin Noëlla in het territorium van August. August zelf zat op dat moment alweer meer dan 10km verderop, maar het was duidelijk dat Noëlla interesse had. Ze bleef verschillende dagen rondhangen in de buurt van een markeerplek van August!
Enkele beelden van wolvin Noëlla in het militair domein
Vanaf het moment dat Naya arriveerde in het militair domein, bleef ze heel onopvallend, zoals wolven meestal zijn. Droeg Naya geen zender, dan zou het hoogstwaarschijnlijk nog heel erg lang geduurd hebben vooraleer we geweten zouden hebben dat er een wolf in België zou zijn. Enkel op 20 januari werden in Meerhout 2 schapen doodgebeten en verwond door Naya. Op 20 maart beet ze een schaap dood in Leopoldsburg. Zonder zender zouden deze doodgebeten schapen ongetwijfeld zijn toegewezen aan een ontsnapte hond, nog altijd dé grote schapenkillers in Europa! Ook wolf Roger, de wolf die in Opoeteren werd doodgereden, zou zonder de zender van Naya en de daarbij horende wolvencommotie ongetwijfeld als ‘doodgereden hond’ werden vernietigd.
In de zomer van 2018 gaf het signaal aan dat de batterijen stilaan leegraakten. De Duitse wetenschapper trok daarom op 22 september naar Limburg om de zender te recupereren. Hiervoor moest de wolvin tot op 200m benaderd worden, waarna de zender vanop die afstand via een druk op de knop kon afgeworden worden. Naya was een wolf die zich altijd heel rustig hield. 8 maanden na haar aankomst, in augustus 2018, werden in de omgeving rond Peer schapen plots op korte tijd heel wat schapen doodgebeten, niet van Naya’s gewoonte. Het viel de boswachters en onderzoekers van het INBO ook op dat er wel erg veel van de kadavers werd gegeten, veel meer dan een enkele wolf zou opeten. DNA-stalen, en iets later ook camerabeelden, bevestigden hun vermoeden: een tweede wolf, een mannetje, was gearriveerd in het militair domein en vormde een koppel met Naya! Beide dieren werden de volgende maanden erg vaak samen op camera gezien, en ongeveer heel Vlaanderen begon stiekem te hopen op een eerste nestje wolven. En het leek ook die richting uit te gaan.
Zwangerschap
Op 10 mei 2019 fotografeerden de trailcams van het ANB en het INBO Naya met een overduidelijke dikke buik. Zwanger! Het waren tevens de laatste beelden die ooit van haar werden gemaakt. Alles leek goed te gaan en er kwamen zelfs bewijzen dat de jongen waren geboren. Er verschenen beelden van August die elke keer opnieuw een bepaalde richting opliep met voedsel tussen zijn tanden. Dit gedrag is typisch wanneer er jongen zijn: het mannetje brengt vaak grote stukken voedsel naar de omgeving van het nest. Daar eet hij dan van, om vervolgens het opgegeten voedsel aan het nest zelf uit te braken voor de jongen. De stukken vlees worden nooit naar het nest zelf gebracht, dit zou eventueel andere roofdieren kunnen aantrekken.
Ongerustheid
Vanaf het laatste beeld van een zwangere Naya in mei verscheen enkel August nog op de camera’s. Maar dit was niet abnormaal. Een net bevallen wolvin blijft bij haar welpen, en als zich er toevallig geen camera in de buurt van het nest bevond, dan is het logisch dat Naya niet op de beelden verscheen. Maar de weken erna bleef het stil. Welkom Wolf begon al te vermoeden dat er iets niet klopte. Naya bleef spoorloos. Geen sporen, geen beelden. De weken gingen voorbij. Ook de jongen zouden nu stilaan de wereld gaan verkennen, en door het uitgebreide cameranetwerk zouden ook zij af en toe gefotografeerd moeten worden. Maar van Naya en haar welpen ontbreekt elk spoor.
Naya is dood
Wat Welkom Wolf al maanden vermoedde, werd in september 2019 officieel bevestigd: wolvin Naya, de eerste bekende wolf in Vlaanderen sinds 150 jaar, en haar jongen waren verdwenen. Wie hiervoor gezorgd heeft, is tot op vandaag nog onbekend.
De Nederlander Hans Hasper volgt al jarenlang de roedel waarin wolf Roger werd geboren. Van hem kregen we deze exclusieve beelden. Eén van deze twee jongen is Roger, voor hij zijn leefgebied verliet…
Enkele beelden van wolvin Naya, gemaakt door de camera’s van het INBO en het ANB.
Wolven in 2018
Het Vlaamse wolvenverhaal begint in Vlaanderen officieel met wolvin Naya. Bijna krijgt ze gezelschap van jong mannetje Roger, maar die wordt in Neeroeteren aangereden. Niet veel lader komt dan toch een mannetje toe in het militair domein, wolf August. Het relaas van de reis die deze drie wolven ondernamen, kan je hieronder terugvinden.
4 augustus 2018 – August!
3 schapen worden doodgebeten in de buurt van het militair domein in Hechtel-Eksel. Maar hier blijft het niet bij. In totaal worden tot 17 augustus 2018 11 schapen gedood bij in totaal 6 aanvallen. Omdat Naya niet echt bekend staat als een grote veejager, wordt vermoed dat een nieuwe wolf zijn intrek heeft genomen in het militair domein. Uit de nadien uitgelezen beelden van de trailcams en via genetische analyses van het DNA op de schapenkadavers, blijkt dit inderdaad het geval te zijn. Het eerste trailcambeeld wordt gemaakt op 2 augustus (en pas een hele tijd later uitgelezen), 2 dagen voor de eerste schapen werden doodgebeten. Deze wolf krijgt de naam August. Op sommige kadavers vindt men DNA van zowel Naya als August, wat wil zeggen dat beide wolven elkaar gevonden hebben!
Op 19 juni, anderhalve maand voor zijn aankomst in België, kon een boer wolf August op beeld vastleggen.
Het DNA komt ook overeen met het DNA gevonden op schapenkadavers in het Duitse Norden in de deelstaat Nedersaksen, begin juni 2018. Daarom staat August al geregistreerd in de Europese wolvendatabase als wolf GW979m. Nadien worden nog in de provincie Friesland (20 en 22 juni), Flevoland (5 juli) en Gelderland (10 juli) schapen gedood door August. Het interessante aan August is dat hij het zeldzame haplotype WH02 bezit, een stukje genetische informatie die bestaat uit een welbepaalde volgorde van genen. Slechts 5% van alle Duitse wolven heeft dit. Een meer gedetailleerde genetische vergelijking met alle andere bekende Duitse dragers van dit zeldzame haplotype leert ons dat August in Duitsland geen nauwe verwanten heeft. August komt dus hoogstwaarschijnlijk uit Polen.
De route die wolf August aflegde. De oranje punten zijn zekere punten. De gele lijnen tussen de punten zijn random gekozen. Ook de route van Polen tot Duitsland (rood) is onbekend.
8 maart 2018 – tweede wolf, Roger
Naar het meldpunt van Welkom Wolf worden een aantal meldingen gedaan van zichtwaarnemingen van een wolf in regio Bree. Twee dagen later, op 10 maart worden dan weer een aantal schapen doodgebeten in Rotem. Een dag later, op 11 maart, staan Jan Loos (Welkom Wolf) en ik samen met het INBO (Instituut voor Natuur en Bosonderzoek) de kadavers van de doodgebeten schapen te bekijken en sporen te zoeken. Plots krijg ik een telefoontje vanuit het Natuurhulpcentrum: een wolf is aangereden langs de Neeroeterenstraat in Opoeteren! De wolf wordt opgehaald. De dierenarts van het Natuurhulpcentrum kan aan de hand van het gebit al snel zien dat het om een jong mannetje gaat. De tanden zijn immers nog heel erg scherp en amper afgesleten.
Wolven worden rond mei geboren, dus dit mannetje zal ongeveer 10 maanden oud zijn. Dit is redelijk jong, maar het gebeurt wel vaker dat wolven van minder dan een jaar oud de familieroedel verlaten. De wolf krijgt de populaire naam Roger. Het INBO voert een genetisch onderzoek uit op de wolf. Door het DNA te vergelijken met het DNA van de gekende wolvenroedels ontdekt men dat Roger afkomstig was van de zogenaamde ‘Barnstorf’-roedel uit de Duitse deelstaat Nedersaksen. Hetzelfde DNA werd eerder al teruggevonden bij enkele schapenkadavers in Nederlands Limburg, waardoor een deeltje van de route van Roger kan worden gereconstrueerd. Wolf Roger wordt na het hele onderzoek opgezet, en doet nu dienst als educatief materiaal in tentoonstellingen over wolven.
Wolf Roger kwam vanuit het zuidoosten (omgeving Rotem) waar hij pas een schaap had doodgebeten. Bij het oversteken van de Neeroeterenstraat in Opoeteren werd hij aangereden door een wagen. Wolf Roger strompelde terug, maar viel al snel dood neer.
Belangrijk om te melden is ook nog dat wolf Roger zonder de zender van Naya nooit zou zijn opgemerkt! Zonder de zender zou op dat moment nog niemand weten dat er een wolf rondliep in Vlaanderen. Zonder die zender zou Vlaanderen dus ook niet in wolvenmodus staan! Het was enkel daardoor dat de politie-agenten, die opgeroepen werden voor een aangereden hond en vonden dat de hond wel wat weg had van een wolf, dat het Natuurhulpcentrum werd ingeschakeld. Zonder Naya en haar zender hadden de agenten nooit aan een wolf gedacht, en zou de ‘niet-gechipte hond’ met het vilbeluik zijn meegeven.
Enkele beelden van wolf August, gemaakt door de camera’s van het INBO en het ANB. Op de laatste foto is August (l) te zien met de toen nog gezenderde Naya (r).
3 januari 2018 – startschot wolvenverhaal!
Belgische wetenschappers van het INBO worden door Duitse biologen op de hoogte gesteld dat een gezenderde wolvin met de wetenschappelijke naam GW680f en de populaire naam ‘Naya’ ons land, via het Nederlandse Budel, binnenwandelde ter hoogte van Bocholt. Dit telefoontje is het startschot van het wolvenverhaal in Vlaanderen. Aan de hand van de zender kan Naya verder gevolgd worden. Twee dan later, op 5 januari, arriveert ze in het militair domein van Hechtel-Eksel.
De wolvin heeft een zender aan. Als jonge wolvin kreeg ze die zender om in het kader van een onderzoek van de impact van wolven op het gedrag van damherten. En dit stelde de wetenschappers in staat om de route van Naya tot in detail te reconstrueren. Met de hulp van de zendergegevens bezocht ik, samen met TV Limburg, enkele belangrijke punten in haar tocht van Duitsland tot in Vlaanderen. Je kan het verhaal van haar route hieronder lezen en bekijken.
In oktober 2016 werden een half jaar jonge wolvin en haar broer door een Duitse wetenschapper gevangen en voorzien van een GPS-zender in Lübtheener Heide, een militair domein in de Duitse deelstaat Mecklenburg-Vormpommern. De onderzoeker doopte de wolvin met de wetenschappelijke naam GW680f. Haar meer populaire naam werd Naya. Het zenderen gebeurde in het kader van een onderzoek naar de impact van wolven op de lokale damhertenpopulatie. Vanaf dan kon, dankzij de zender, het boeiende leven van de wolvin nauwkeurig in kaart worden gebracht. In principe zou dit met haar broer ook gekund hebben, maar jammer genoeg werd hij al snel door een stroper doodgeschoten. Samen met een journalist van TV Limburg trok ik naar Lübtheener Heide om die fascinerende route van Duitsland tot in België te reconstrueren.
Info – Zenderen
Soms worden wolven gezenderd voor een wetenschappelijk onderzoek. In het geval van Naya ging het om onderzoek naar de impact van wolven op de damhertenpopulatie. Vanop afstand kan ingesteld worden om de hoeveel tijd een gps-signaal wordt doorgestuurd. Hoe vaker, hoe sneller de batterij leeg is. Wolven zijn immers nachtdieren, dus de zender kan niet van stroom voorzien worden via zonnepaneeltjes. Als de batterij bijna leeg is, kan de zender vanop afstand gelost worden. Om dit bij Naya te doen moesten de onderzoekers tot op 200m van de wolf komen.
De volledige route van wolvin Naya
Lübtheener Heide, het geboortegebied van Naya
Bezette territoria innemen is onmogelijk. Enkele weken later is ze op exact (letterlijk!) dezelfde plek aan de oever van de Elbe terug naar de andere kant gezwommen. Ze heeft dan weer 24 uur gerust na de zware inspanning, waarna ze terug de veiligheid van haar eigen roedel opzocht in Lübtheener Heide. Aan de oevers van de Elbe vond Naya ongetwijfeld meer dan genoeg voedsel. Tijdens het filmen zagen we grote aantallen ganzen, en ook een passerende beverrat had op het menu kunnen staan…Op 23 oktober 2017 verliet Naya definitief haar familie. Ook nu zwom ze de Elbe over, maar dit keer was rusten niet nodig. Naya was toen een half jaar ouder en sterker, vastbesloten om op zoek te gaan naar een nieuw leefgebied en wie weet, ook een partner!
3. Tussenstop in Steinhuder meer Op de satellietgegevens zagen we dat Naya redelijk lang aan het Steinhuder meer is blijven hangen. Ze heeft er dan ongeveer 240km opzitten. Het meer ligt ongeveer 30km ten oosten van de drukke stad Hannover en blijkt de ideale tussenstop te zijn op haar lange weg. Het eerste wat wij zagen was een groepje reeën, de hoofdprooi van wolven. Rond het meer graasden duizenden zwanen en ganzen in de uitgestrekte akkers en velden. Er was weinig bewoning, en schuilmogelijkheden waren er meer dan genoeg. Het zijn deze plekken die ideale tussenstops zijn voor rondtrekkende dieren. Niet alleen wolven hebben dit nodig. Ook voor andere zoogdieren of trekvogels zijn deze stop-over sites van levensbelang om op krachten te komen tijdens of na de soms erg lange reizen van wilde dieren.
Steinhuder meer, een ideale rustplaats voor een rondtrekkende wolf…
Ter hoogte van de drukke A1 stootte Naya gelukkige op een wildraster (foto links). Ze volgde dit parallel met de Schipbeek. Waar de schipbeek onder de autostrade gaat, kon Naya via het wandelpad ook veilig de overkant van de drukke weg bereiken.