Hazen (Lepus europaeus)
De unieke voortplanting van hazen
Lange voortplantingstijd
Vrouwtjes kunnen van januari tot oktober 3 tot 4 nesten per jaar werpen, met telkens 1-5 jongen. Gemiddeld worden er elk jaar per vrouwtje 9-11 jongen geboren. De geboorte vindt plaats in het open veld, maar wel meestal in de buurt van begroeide akkerranden.
Verstoppen is de boodschap
Om warm te blijven hebben ze al een dichte vacht die hen enerzijds warmte geeft, maar anderzijds ook de levensnoodzakelijke camouflage. Bovendien zijn hun oogjes al open na de geboorte, en kunnen ze vanaf dag 1 al rondwandelen. Het zijn zogenaamde ‘nestvlieders’. Helemaal anders dus dan konijnen, die kaal, blind en volledig hulpeloos worden geboren in hun ondergronds hol. Dit zijn dan weer ‘nestblijvers‘. Vergelijk het met jonge zangvogels die kaal en blind in een nestje worden geboren, tegenover jonge kippen, eenden of ganzen die al onmiddellijk met moeder meelopen.
Overdag verstoppen de jonge haasjes zich ergens, en vertrouwen ze volledig op die camouflage. Dat verstoppen doen ze het liefst in wat meer structuurrijke delen van de akkers, zoals begroeide akkerranden, kuiltjes,… Die structuren zijn er door de intensivering van de landbouw steeds minder te vinden, wat een van de belangrijkste oorzaken is van de Europese achteruitgang van de haas.
Veel en vette melk
Contact tussen moeder en jongen tot een minimum beperken is belangrijk. Hoe vaker de moeder bij haar jongen zit, hoe groter de kans dat roofdieren de jongen ontdekken. Maar een jong zoogdier moet natuurlijk wel melk krijgen. Jonge haasjes krijgen daarom maar 1 keer per dag melk. Dit is dan wel extra veel en extra vette melk.
De eerste drie dagen na hun geboorte blijven de jongen op de geboorteplek liggen, maar vanaf dan verstoppen de jongen zich telkens opnieuw. Om te zogen verzamelen zowel de moeder als de jongen elke avond op hetzelfde tijdstip, ongeveer 1-2 uur na zonsondergang, op de plek waar de jongen geboren werden. De moeder zoogt haar jongen razendsnel, en enkele minuten later vertrekt ze alweer en zoeken de jongen terug hun schuilplaats op. Dat is ook de reden waarom de jongen wel op het open veld worden geboren, maar toch in de buurt van goede schuilmogelijkheden. Zo moeten de jongen dan maar een kleine afstand afleggen om melk te krijgen. Toch kunnen jongen zich soms al redelijk ver van de zoogplaats verstoppen: tot 100m gedurende de eerste 10 dagen, en tot zelfs 250m eenmaal ze wat ouder zijn.
Dit dagelijkse zogen is de enige ouderzorg die er bij hazen bestaat. Na het zogen gaan de jongen en de moeder weer uit mekaar, de jongen naar hun schuilplaats en de moeder trekt erop uit om voedsel te zoeken. Een dag later verzamelen ze terug, op hetzelfde uur op dezelfde plaats, en dit 5 weken lang tot de jongen volledig zelfstandig zijn.